HİS ERDOĞAN – Ekim ve kasım ayı müddetince gelecek dönemin buğday ekimi yapılacak. Çiftçiler toprağı hazırlamaya başladı, birinci yağışla birlikte ekim başlayacak. Fakat tam bu vakitte üreticinin temel girdilerinden olan gübrede son günlerde tekrar tırmanışa geçen fiyatlar tasa yaratıyor.

Ekim vakti en çok kullanılan DAP gübresinde fiyat bir yılda yüzde 150’ye yakın arttı. Ağustosta 6 bin 400 lira düzeyinde olan DAP gübresinin fiyatı evvelki gün prestijiyle 6 bin 900 liraya çıktı. Bu fiyat 2020 Eylül’de 2 bin 780 lira, 2020 Kasım’da 3 bin 200 lira, 2021 Mayıs’ta ise 4 bin 600 lira idi. Bu tablo karşısında üreticinin daha az gübre kullanmak durumunda kalacağı ve gelecek yılın verimliliğinde kayıp yaşanabileceği söz ediliyor.

Dayanak daveti var

Ziraat odaları, buğday arpa üzere eserlerin ekim devrinde devletin fiyatı sübvanse edecek ya da desteklemeyi artıracak modeller geliştirmesi daveti yapıyor. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Temmuz 2021’e ait ‘Tarımsal Girdi Fiyat Endeksi’ne nazaran, yıllık en fazla artış yüzde 62.43 ile gübre ve toprak geliştiriciler alt kümesinde oldu. Gübre fiyatı ayrıyeten aylık yüzde 6.16 artışla, aylık bazında da en çok artış gösteren girdi kalemi çıktı.

Tarım Bakanlığı’nın 2021 Ağustos ayı ‘Tarımsal Veriler’ raporuna nazaran ise, DAP gübresinde fiyat artışı yüzde 142’ye dayandı.

‘1 kg buğdayla, 1 kg gübre alalım’

Zincir marketlerde ‘fiyat farklarına’ ait kontrolleri hatırlatan Tarım Müellifi Ali Ekber Yıldırım, besin fiyatlarındaki artışın pek çok nedeni olduğunu, öncelikle hakikat bir tarım siyaseti oluşturulması gerekliliğinden bahsetti.

Yıldırım, “Girdi fiyatları artarken eserin fiyatı tıpkı oranda artmadığı için çiftçi ziyan ediyor. Ziyan eden çiftçi üretimi azaltıyor yahut büsbütün çekiliyor. Üretim azalınca fiyat artıyor… Girdi fiyatları kesinlikle düşürülmeli. Girdiler üzerindeki vergiler kaldırılmalı, dayanaklar artırılmalı. Hammaddesi doğalgaz olan azotlu gübrelerde dünyada yaşanan doğalgaz krizi nedeniyle günlük, anlık artırımlar geliyor. Kimyevi gübre üretiminde kullanılan ana hammaddeler Türkiye’de yok. Yüzde 95 ithal ediliyor” dedi.

Randımanda kayıp kaygısı

Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi Süleyman Soylu, gübre çeşitlerindeki fiyat artışının üreticiyi zorladığını belirtirken, “Çiftçi ister istemez muhtaçlığı kadar gübreyi kullanamayabilir. Tesirli bir bitki beslenmesi olmazsa randımanda kayıplar olur” dedi.

Yüreğir Ziraat Odası Lideri Mehmet Akın Doğan, girdi fiyatlarının çiftçi lehine sübvanse edilmesi gerektiğini söylerken, “1 kilo buğday ile en azından bir kilo organik gübre alınabilmeli” yorumunu yaptı.

Ne kadar gübre kullanmak lazım?

Polatlı Ziraat Odası Lideri Zekai Köseoğlu, 1 dekar toprağın 20 kilo gübreye muhtaçlığı olduğunu anlatırken, “Yani 140 liralık bir gübre demektir. 1 dekara devlet dayanağı ise 16 lira. Fiyat bu türlü sürerse üretici gübre muhtaçlığının lakin yarısını sağlayabilir. Çiftçimiz üretmeye her şartta devam ediyor. Kâfi dayanaklar ile üretimi ve besin geleceğimizi teminat altına alabiliriz” dedi.

Karatay Ziraat Odası Lideri Rıfat Kavuneker, ‘Arz talep durumunu bu periyotta fırsata çevirmek isteyenler var, spekülatörlere caydırıcı cezalar verilmeli’ derken, çiftçilere çeşitli firmalardaki fiyatlara da bakmalarını önerdi. Gübre ve tohum fiyatlarının desteklemelerinin artırılması gerektiğini kaydeden Kavuneker, “Çiftçinin borçları esasen yüksek, bu yükün altından tek başına kalkamaz. Memleketler arası piyasalarda fiyat yükseliyor, döviz farkı da var fakat bu girdi maliyetleri için sürdürülebilir bir tahlil bulmak zorundayız” diye konuştu.

7 şirkette soruşturma sürüyor

Yakın devirlerde Tarım ve Orman Bakanlığı’nın gübre firmaları ile görüşmeleri olmuştu. Firmalar ise gübrede ithal kaynaklara dikkat çekmiş, ülkelerin artan talebi ve döviz farkı tabir edilmişti. Rekabet Kurulu’nun gübre dalında faaliyet gösteren 7 teşebbüs hakkında açtığı soruşturma ise devam ediyor.